Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte được cho là đã hướng đến mối quan hệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc khi có những quan điểm thân thiện với Bắc Kinh, tuyên bố sẵn sàng “gác lại” mâu thuẫn xung quanh vấn đề Biển Đông. Nhưng trong khi đó, Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trái phép gần như toàn bộ khu vực vùng biển này, tiến hành xây dựng các đảo nhân tạo và tăng cường sự hiện diện gây căng thẳng bất chấp phản đối của cộng đồng quốc tế.

Theo ông Peaches Lauren Vergara, người đứng đầu bộ phận tình báo chiến lược tại công ty nghiên cứu và tư vấn Amador Research Services, quan điểm thân thiện với Trung Quốc của Philippines đã không giúp làm giảm sự hung hăng của Bắc Kinh trên Biển Đông. Theo ông Vergara, các hành động của Trung Quốc trên Biển Đông đã đe dọa đến ngành đánh cá Philippines, cản trở nỗ lực thăm dò dầu khí của Philippines ở vùng biển này.

Chuyên gia cho rằng các nhà lãnh đạo trong nhiệm kỳ tới của Manila nên thay đổi và kiên quyết thách thức Trung Quốc.

Bộ Ngoại giao Philippines và Đại sứ quán Trung Quốc tại Philippines chưa đưa ra bình luận.

Theo một báo cáo tháng 12 của International Crisis Group (tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Bỉ), khi chỉ còn vài tháng nữa là kết thúc nhiệm kỳ của Tổng thống Duterte, các khoản đầu tư cơ sở hạ tầng mà Trung Quốc hứa với Philippines không được như mong đợi, còn căng thẳng giữa Manila và Bắc Kinh đang gia tăng trở lại ở Biển Đông.

Nhiều người ở Philippines ngày càng nghi ngờ về các mối quan hệ hợp tác với Trung Quốc, với lo ngại điều đó có thể đi kèm việc từ bỏ các tuyên bố chủ quyền trên biển, báo cáo viết.

Đối với cuộc bầu cử tổng thống sắp tới tại Philippines, một số nhà phân tích cho rằng các ứng cử viên có vẻ mềm mỏng với Trung Quốc có thể vấp phải sự phản đối của công chúng.

Cựu Thượng nghị sĩ Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. dẫn đầu cuộc thăm dò dư luận mới nhất. Trong cuộc khảo sát vào tháng 12 của nhà thăm dò độc lập Pulse Asia, 53% người được hỏi đã chọn ông Marcos Jr. là ứng cử viên tổng thống mà họ ưa thích.

So với ông Duterte, Marcos Jr được cho là sẽ tìm kiếm "mối quan hệ cân bằng hơn" giữa Mỹ và Trung Quốc nếu ông được bầu, theo Peter Mumford, người đứng đầu bộ phận tư vấn rủi ro tại Nam Á và Đông Nam Á của Eurasia Group.

Tổ chức nghiên cứu nhận định Philippines không thể tự mình giải quyết vấn đề Biển Đông mà nên làm việc với các nước láng giềng về các vấn đề cùng quan tâm, thúc đẩy việc hoàn thiện bộ quy tắc ứng xử giữa các nước Đông Nam Á và Trung Quốc để quản lý căng thẳng hàng hải, đồng thời duy trì mở kênh ngoại giao với Bắc Kinh để giảm bớt hiểu lầm, giảm thiểu rủi ro leo thang.