Ngoại trưởng Vương Nghị ủng hộ đề nghị của Mỹ về việc hai nước cần tăng cường tối đa hợp tác và thu hẹp bất đồng nhằm xây dựng sự tin tưởng lẫn nhau, mở rộng hợp tác trong nhiều lĩnh vực, cũng như thúc đẩy xây dựng mối quan hệ nước lớn kiểu mới giữa hai nước.

Lại quan hệ nước lớn kiểu mới

Cũng trong ngày 01/10, ông Vương Nghị đã hội đàm với Ngoại trưởng John Kerry và bày tỏ hy vọng, Mỹ - Trung sẽ tăng cường lòng tin chiến lược, đặt lợi ích chung giữa hai nước lên trên những bất đồng và giảm thiểu những hiểu lầm. Ông John Kerry bày tỏ sự ủng hộ đối với đề nghị của Trung Quốc về việc xây dựng một mô hình quan hệ song phương kiểu mới giữa các cường quốc; đồng thời khẳng định, Washington không bao giờ tìm cách ngăn cản Bắc Kinh và chiến lược “xoay trục” của Mỹ sang Châu Á - Thái Bình Dương không nhằm vào Trung Quốc.

Được cho biết, Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch nước Tập Cận Bình sẽ hội đàm (12/11) tại Trung Quốc sau hội nghị cấp cao APEC ở thủ đô Bắc Kinh. Giới phân tích cho rằng, việc tăng cường hợp tác giữa nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới với nền kinh tế lớn nhất thế giới đang khiến những nước hữu quan điều chỉnh chiến lược quan hệ và hợp tác với Mỹ và Trung Quốc.

Trước đó (27/09), khi phát biểu tại cuộc thảo luận thường niên của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York, Mỹ, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nhấn mạnh tới tầm quan trọng của việc sử dụng luật pháp quốc tế trong việc giải quyết các tranh chấp toàn cầu, nhưng lại cố tình bỏ qua những căng thẳng do Bắc Kinh đang gây ra với các nước láng giềng ở Biển Đông và biển Hoa Đông. Ông Vương Nghị còn cảnh báo Mỹ không được can thiệp vào Biển Đông.

Ngày 25/09, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, Đô đốc Samuel Locklear tuyên bố, chiến dịch không kích được mở rộng nhằm vào nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tại Iraq và Syria không có nghĩa chiến lược “xoay trục” của Washington sang Châu Á - Thái Bình Dương sẽ thụt lùi. Đô đốc Samuel Locklear, người chuẩn bị rời ghế Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương (là một trong 9 bộ tư lệnh tác chiến liên hợp lớn nhất của quân đội Mỹ với khả năng bao quát trên 50% diện tích thế giới - khoảng 272 triệu km², gần 60% dân số thế giới, 36 quốc gia và 20 khu vực) cho Đô đốc Harry Harris người gốc Nhật Bản cũng cảnh báo, tuy Châu Á - Thái Bình Dương luôn duy trì trạng thái phát triển hòa bình, thịnh vượng, nhưng điều này không có nghĩa “nhất thành bất biến” bởi khu vực này là nơi triển khai lực lượng quân sự tập trung nhất thế giới.

Cũng trong ngày 25/09, Tạp chí online Yale Global (Mỹ) cho rằng, Biển Đông là vấn đề cốt lõi trong quy hoạch ngoại giao và chiến lược của Mỹ bởi Washington cho rằng, nếu để Bắc Kinh tự tung tự tác tại khu vực này sẽ gây hậu quả chiến lược nghiêm trọng. Mỹ cũng không thể bỏ qua mưu đồ bá quyền của Trung Quốc tại biển Hoa Đông và Biển Đông. Theo giới quân sự, Trung Quốc đang ráo riết thực hiện việc chiếm đóng thực tế trên Biển Đông bằng cách đảo hóa ở khu vực Trường Sa để biến nó thành các căn cứ hậu cần cho hải quân. Ngày 28/09, tờ The Diplomat cho rằng, thung lũng Silicon đang phát triển các công nghệ có thể mang lại sự minh bạch hơn cho những khu vực gặp khó khăn, ví dụ như Biển Đông.

Giới chuyên môn quan tâm tới bài viết “Khủng hoảng Biển Đông: Không thể giải quyết?” của người sáng lập Trung tâm Nghiên cứu an ninh hàng hải quốc tế (CIMSEC) Scott Cheney Peters mới đăng trên Tạp chí The National Interest (Mỹ). Bởi bài viết đề cập tới một hội nghị mô phỏng vấn đề Biển Đông tại Học viện Nghiên cứu cao cấp các vấn đề quốc tế, thuộc Đại học Johns Hopkins, Mỹ. Trong đó cảnh báo: Trung Quốc không mất gì khi phá hoại đàm phán giải quyết hòa bình tranh chấp tại Biển Đông.

Tăng lòng tin chiến lược

Ngày 02/10, tờ India Times đưa tin, lần đầu tiên Tuyên bố chung Mỹ - Ấn đề cập đến tình hình căng thẳng ở Biển Đông sau khi Tổng thống Barack Obama và Thủ tướng Narendra Modi đều bày tỏ lo ngại xung quanh những căng thẳng tranh chấp lãnh hải tại khu vực này. Tuyên bố chung kêu gọi tất cả các bên tránh sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực - không được sử dụng vũ lực ở Biển Đông và việc này được đưa ra sau hội nghị thượng đỉnh giữa ông Barack Obama với ông Narendra Modi và chỉ sau vài ngày Trung Quốc và Ấn Độ cùng rút quân khỏi khu vực đối đầu ở biên giới.

Tổng thống Barack Obama và Thủ tướng Narendra Modi cũng nhất trí tăng cường hợp tác song phương trong vấn đề an ninh hàng hải để đảm bảo tự do hàng hải trong khu vực châu Á, đồng thời làm đối trọng mới với Trung Quốc.

Tại hội nghị sĩ quan chỉ huy hải quân (mỗi năm tổ chức 2 lần) lần đầu tiên tổ chức trong năm 2014, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Arun Jaitley cho biết, sẽ cố gắng bảo đảm trình độ sẵn sàng chiến đấu của hải quân, cũng như nỗ lực nội địa hóa của lực lượng này - tất cả 44 tàu chiến và tàu ngầm đang chế tạo của hải quân đều được chế tạo tại nhà máy đóng tàu Ấn Độ. Thủ tướng Narendra Modi từng có chuyến thị sát đặc biệt tàu sân bay INS Vikramaditya, để thể hiện mối quan tâm của ông đối với sức mạnh thực sự của hải quân nước này.

Theo tờ Want China Times và tờ Yomiuri Shimbun, Trung Quốc đang tìm cách xây dựng quân cảng ở Ấn Độ Dương để theo dõi “nhất cử nhất động” của Hải quân Ấn Độ. Việc này diễn ra sau khi một tàu ngầm và các tàu chiến Trung Quốc ghé thăm Sri Lanka, Iran và Pakistan trong tháng 9. Được biết, một tàu ngầm điện-diesel lớp Tống Type 091 đã neo tại cảng Colombo của Sri Lanka (từ 07 đến 14/09) và đây là lần đầu tiên một tàu ngầm Trung Quốc công khai đến một cảng ở Ấn Độ Dương. Và việc này diễn ra trước khi có chuyến thăm Sri Lanka của Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình.

Ngày 25/09, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Cảnh Nhạn Sinh xác nhận, Bắc Kinh đã điều một tàu ngầm tới thăm Sri Lanka (lần đầu tiên) và điều này cho thấy, Trung Quốc đang hướng sức mạnh tới Ấn Độ Dương. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc công khai đưa tàu ngầm tới thăm một quốc gia và cũng là lần đầu tiên xác nhận tàu ngầm của mình hiện diện ở Ấn Độ Dương. Theo nhận định của Đô đốc Robin Dhowan, Tham mưu trưởng Hải quân Ấn Độ, Trung Quốc đang tìm kiếm đồng minh nhằm bao vây Ấn Độ và nước này sẽ theo dõi nỗ lực bành trướng của Bắc Kinh trong khu vực.

Theo tờ The Hindu, Trung Quốc và Ấn Độ đã hoàn tất việc rút binh lính khỏi biên giới tranh chấp trong ngày 30/09, tạm kết thúc 20 ngày căng thẳng giữa 2 nước ở vùng đông Ladakh. Trước đó (29/09), tờ The Times of India dẫn lời Quốc vụ khanh Bộ Nội vụ Ấn Độ Kiren Rijiju - New Delhi không chấp nhận bất cứ hình thức xâm nhập nào của Bắc Kinh ở biên giới và sẽ kiên quyết bảo vệ lãnh thổ. Cũng trong ngày 29/09, tờ The Nation của Pakistan cho rằng, chuyến thăm Ấn Độ của ông Tập Cận Bình đã thất bại.

Ngày 27/09, tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng đưa tin, Ấn Độ và Trung Quốc đã đồng ý rút quân trên biên giới khu vực dãy Himalaya, kết thúc cuộc đối đầu giữa 2 nước. Thông tin này được Ngoại trưởng Ấn Độ Sushma Swaraj và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đưa ra sau cuộc gặp hôm 25/09 tại New York, Mỹ. Bà Sushma Swaraj cho biết, quân đội 2 nước đã rút quân khỏi khu vực biên giới tranh chấp và việc này sẽ hoàn tất trước ngày 30/09. Trước đó, quân đội 2 nước đã huy động khoảng 1.000 lính ở Ladakh và Ấn Độ cáo buộc Trung Quốc xây dựng cơ sở hạ tầng quân sự vi phạm thỏa thuận duy trì hòa bình ở biên giới. Vấn đề biên giới đã được thương đàm nhân chuyến thăm Ấn Độ của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình.

Hồng Thất Công

Theo Petrotimes